Welke hersengebieden doen mee?
Als je alleen maar praat, zoals in gesprekstherapie, is er andere activiteit in je hersenen dan als je meedoet aan een actiegericht drama, zoals hersendrama. Welke hersengebieden doen mee?
(Pre)frontale cortex: je rationeel denken
Dit is in de evolutie het nieuwste gedeelte van onze hersenen en wordt daarom ook wel neocortex genoemd. In de (pre) frontale cortex zetelt ons (zelf)bewustzijn. Hier maken we onze plannen en beheersen we onze impulsen. De frontale kwabben van de neocortex worden ook wel
‘Praat’-therapie’ doet een beroep onze (pre) frontale hersenen. Praten alleen helpt vaak niet of te weinig. Juist door het verbeelden worden ook andere hersengebieden aangesproken en ontstaan er nieuwe verbindingen (nieuwe neurale netwerken).
Limbisch systeem: emoties
Het limbisch systeem worden ook wel onze gevoelshersenen genoemd. Zij liggen onder de hersenwindingen in de diepe hersenen. Zij spelen een rol bij onze emoties en hebben verbindingen met je hele lichaam (hart, ademhaling, bloedvaten).
Het limbisch systeem is een heel oud gebied in de evolutie. Zoogdieren hebben een uitgebreid limbisch systeem waarmee ze gevoelens gewaar worden.. Daarom wordt het ook wel de zoogdierenhersenen genoemd.
Hippocampus (herinneringshersenen): herinneren
De hippocampus is gelegen aan de binnenzijde van de zogeheten slaapkwab (in de buurt van je oren). Onderzoek bij mensen heeft aangetoond dat de hippocampus betrokken is bij het opslaan van herinneringen die betrekking hebben op bepaalde feiten of gebeurtenissen.
Amygdala: overleven
De amydala of amandelhersenen liggen eveneens aan de binnenzijde van je slaapkwab onder de hersenwindingen. Ze hebben met overleven te maken: vechten, vluchten of bevriezen. Ook je angst zit hier. Dit zijn de alleroudste hersenen.
Zelfs reptielen hebben al een amygdala. Het is een onderdeel van je reptielenhersenen .
Je moet als levend wezen eerst kunnen overleven en in een veilige situatie zijn voordat je aan andere dingen toekomt.
Er zijn eigenlijk drie te onderscheiden hersensystemen, te weten het reptielen-, het zoogdieren- en het mensenbrein. De evolutie van onze hersenen is in bepaalde opzichten te snel gegaan De neocortex (mensenbrein) oefent op onvolkomen wijze controle uit over andersoortige psychische processen. Men kan zeggen dat de ruiter (de neocortex) zo nu en dan van zijn paard valt en dat andere, dierlijke delen in het brein met ons op de loop gaan. Piet Vroon heeft er een interessant boek over geschreven: De tranen van de krokodil:over de te snelle revolutie van onze hersenen.
Als we ontevreden zijn over iets wat gebeurt is, of ons zorgen maken, kunnen we bij hersendrama in een ‘virtuele werkelijkheid’ stappen. Zo kunnen we uitzoeken wat ons dwars zit en met creativiteit onderzoeken of er niet andere mogelijkheden zijn die ons meer bieden.
Wat gebeurt er bij hersendrama?
In psychodrama (hersendrama) herbeelden we bijvoorbeeld een situatie uit het verleden, waarover we niet tevreden zijn. Zoals we het in onze hersenen hebben opgeslagen, zo brengen we het naar buiten in een scène. De vorm is een scène zijn waarin we zelf staan en ook onze tegenspeler(s). We gebruiken ons hele lijf in de ruimte om onszelf en de anderen te laten zien wat we bedoelen. Tegenspelers kunnen in een rollenspel iets tegen mij zeggen en ik kan mij uitdrukken in een boodschap naar hen toe. Mede-groepsleden aan de kant kunnen dubbelen, en dit kan mijn interne dialoog vollediger maken. Ik voel hoe het met mij is in deze situatie en ik neem wat ik waarneem serieus.
Ook kan ik in de schoenen van een tegenspeler gaan staan en voordoen hoe deze in mijn herinnering reageert (rolwissel). Ik ‘voel’ als het ware hoe het is om die tegenspeler te zijn.
Ik kan ook op een veilige plaats kijken hoe het tafereel er van een afstandje er uit ziet. Of iemand anders kan mijn rol spelen en ik kan toekijken (iemand anders spiegelt mij).
Ik kan ook eens proberen hoe ik anders kan reageren. Dit is een virtuele werkelijkheid, dus ik kan het eens ‘wagen’. In het uitspelen van nieuw ander gedrag, maak ik mijn zenuwstelsel rijp om op een andere manier te reageren. Als ik het in de virtuele werkelijkheid van het hersendrama kan, kan ik het ook eens in mijn dagelijks leven proberen. Op die manier kom ik dichter bij mijzelf en ga ik meer het leven leiden dat ik wil leiden.
Literatuur
Moreno JL. (1972) Psychodrama. First Volume. 4th ed. Beacon, NY: Beacon House Inc.
Dayton T. (2005) The Living Stage. Deerfield Beach, Florida: Health Communications Inc.
Laat P. de (2005) Psychodrama. Een actiegerichte methode voor exploratie, reflectie en gedragsverandering. Assen: Koninklijke Van Gorcum B.V.
Damasio A. (2004) Het gelijk van Spinoza. Vreugde, verdriet en het voelende brein. Amsterdam; Wereldbibiotheek B.V.
Vroon P. (1989) Tranen van een krokodil. Over de te snelle revolutie van onze hersenen. Baarn: Ambo.